Nowe role nauczyciela i ucznia w szkole progresywnej
2022-03-15
Metody nowoczesnej edukacji ewoluują w kierunku dialogu i samodzielnego uczenia się uczniów, wychodząc systemu przekazywania wiedzy metodą podawczą. Relacje „poziome" zastępują relacje „pionowe".
W szkole progresywnej, edukacji opartej na poziomych liniach współpracy, a nie pionowych, hierarchicznych i ustrukturalizowanych przepływach wiedzy podczas lekcji opartej na współdziałaniu nauczyciela z uczniami, odrębne role nauczyciela i ucznia w tradycyjnym systemie tu zbliżają się do siebie znacząco dzieląc obowiązki i odpowiedzialność i obu stron i inicjując współpracę w kierunku wspólnego osiągnięcia wypracowanych celów.
Aby zobrazować proces zbliżania się nauczyciela i ucznia we współczesnej szkole można pokazać pewne role związane z poszczególnymi etapami i formami procesu uczenia się, co pokazuje dobitnie element współpracy i negocjacji poszczególnych działań i rolę nauczyciela jako mentora, turora i towarzysza procesu uczenia się ucznia, a nie osoby podającej wiedzę.
Wg Jerzego Kujawińskiego role te to na przykład:
- planisty - w czasie współplanowania klasowego programu działalności szkolno-pozaszkolnej uczniów;
- ewaluatora - podczas współoceniania wyników osiąganych przez uczniów;
- obserwatora - w trakcie współobserwowania siebie nawzajem podczas wspólnego wykonywania złożonych zadań problemowych;
- doradcy - podczas współdoradzania sobie nawzajem w zakresie doboru źródeł informacji i sposobu korzystania z nich;
- pomocnika - podczas współpomagania sobie nawzajem w zakresie rozumienia czegoś bardzo trudnego lub wieloznacznego;
- badacza - w trakcie współbadania jakiegoś zjawiska przyrodniczego, społecznego lub innego;
- kreatora - podczas współtworzenia pomysłów rozwiązania otwartych zadań problemowych lub innych trudności;
- realizatora - w czasie współwykonywania złożonych zadań problemowych;
- inicjatora - podczas współinicjowania jakichś ważnych przedsięwzięć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych.
W szkole XXI wieku uczniowie muszą pełnić wiele ról i przejawiać wielostronną aktywność, m.in. dialogową, obserwacyjną, działaniową i myślową. Jednak podstawą sukcesu ucznia we współczesnej szkole jest aktywność, bowiem bez samodzielnego wkładu pracy, własnej motywacji żaden edukator nie jest w stanie, mimo wielu wysiłków dokonać progresu wiedzy i rozwoju ucznia. Wydaje się to truizmem, ale jakże często zapominają o tym sami uczniowie i ich rodzice.
Aktywność ucznia może mieć wymiar zarówno twórczy jak i odtwórczy oraz prospołeczny i skierowany na rozwój osobisty. Ponadto może mieć charakter aktywności samodzielnej, grupowej -kierowanej wspólnie oraz tradycyjnej polegającej na wysłuchaniu wykładu, czy wreszcie prezentacji nauczyciela.
W szkole XXI wieku, tzn. w szkole dialogu i samodzielnego uczenia się dominuje indywidualne i wspólne uczenie się uczniów zmierzające do wprowadzania - zgodnie z celami postawionymi samodzielnie i z pomocą mentora zmian w poziomie swojej wiedzy, w kompetencjach miękkich i umiejętnościach praktycznych. W obszarze rozwoju osobistego zmian oczekuje się na poziomie kształtowania dojrzałej osobowości, rozwoju zainteresowań postaw, empatii, poglądów społecznych i światopoglądu oraz na poziomie adekwatnych do różnych sytuacji zachowań zgodnych z wartościami osobistymi i ogólnospołecznymi.
W szkole XXI wieku uczniowie mogą pełnić także jeszcze inne role, które można dodatkowo powiązać z poziomem umiejętności i ich oceniania a mianowicie:
- eksperta - w zakresie pewnych bardzo dobrze opanowanych sprawności praktycznych,
- specjalisty - w zakresie pewnych biegle opanowanych umiejętności teoretycznych,
- użytkownika wiedzy- podczas posługiwania się nią w działaniu,
- asystenta - w trakcie pomagania nauczycielowi w czasie wykonywania przez niego złożonych czynności dydaktycznych i innych w szkole i (lub) poza szkołą.
Wszystkie te role mają również moc motywacyjną służącą postępowi i przechodzeniu ucznia do ról, jakie zgodne są z jego celami i zainteresowaniami, a jednocześnie niosą za sobą pozytywny feedback, co do wysiłku włożonego przez ucznia we własny rozwój i uzyskiwania określonego poziomu wiedzy zaspokajającego jego potrzeby rozwoju w danym zakresie.
Szkoła progresywna zatem , to szkoła nadająca wszystkim uczestnikom procesu uczenia się zestaw różnych ról, które to role nie są ściśle przypisane wyłącznie uczniowi lub wyłącznie nauczycielowi. We współdzielonym procesie rozwoju role przenikają się wzajemnie i uzupełniają tworząc system demokratycznego wzajemnego wspierania się w osiąganiu celów, owego progresu, który ma służyć wzmocnieniu automotywacji do rozwoju i świadomego pokonywania przeszkód i rozwiązywania problemów
Wróć